De afgelopen weken hebben in het teken gestaan van de eerste twee landelijke bijeenkomsten (Utrecht en Helmond) van het netwerk' ggzvriendelijkegemeente'. Vanuit deze ontmoetingen maken we de eerste tussenbalans op en wil ik geïnteresseerden informeren over de voortgang. In dit verkennend proces maken we gebruik van de uitgangspunten van het Social Design-Denken (figuur 1) en tekenen we op en vatten we discussies samen. Mensen zoals Harro Labrujere, Aike Heuvelink (T+Huis), Goof van Westing, Thijs Honig helpen me daarbij.

Wat vooral opviel tijdens de eerste twee bijeenkomsten is de gelijkgestemdheid als het gaat om veelbelovende ontwikkelrichtingen. Er staat wat te veranderen en dat voelt iedereen.

Constateringen:

# Taal is bepalend. Allereerst de constatering dat taal bepalend is. Elke keuze die je maakt als het gaat om het verwoorden van deze complexe materie sluit andere woorden uit. Zeg je revalidatie of herstel, gebruik je ervaringsdeskundigheid, hersteldeskundigheid, ervaringskennis enz. Op dit punt sluit ik met plezier aan bij definities van herstel van denkers zoals Whitley en Drake (2009) en (veel eerder al) Harrie van Haaster die veel meer werk gemaakt hebben van het vinden van de juiste woorden. Deze bewoordingen zijn aan de tijd en aan de subjectiviteit onderhevig en het maakt veel uit; het doet ertoe. Het gekozen discours om een positieve bijdrage te leveren komt nauw en zou op zichzelf ook onderwerp moeten zijn van landelijk debat. Om weg te komen bij het stigmatiserende tijdperk van de verwarde personen zullen we tot keuzes moeten komen. Karlijn Roex en Bauke Koekkoek hebben in hun publicaties reeds belangrijke bijdragen geleverd. Om dicht bij Harrie van Haaster te blijven, ‘een (nieuwe) taal erbij is wat deze tijd nodig heeft!

# Herstel als werkwoord past grosso modo het best bij de maatschappelijke opgave. Herstel van (zelf) vertrouwen, relaties, sociale structuur enz.

# 'Herstellen doe je thuis', om aan te geven dat het werk vooral in de eigen omgeving plaats moet vinden. Dat doe je niet in een behandeluurtje.

# 'Herstellen doe je samen', om aan te geven dat vanaf de start en gedurende herstelprocessen naasten (in breedste zin) niet vergeten moeten worden maar juist voortdurende samenwerkingsafspraken noodzakelijk zijn. Dat vereist een fundamenteel andere kijk en andere professionals. Methodes zoals IHT, R-ACT en Peer Open Dialogue zetten hierbij de toon.

# 'Voor herstel is ruimte nodig' om aan te geven dat menselijke steunbronnen, menselijke drempelverlagers in de vorm van kwartiermakers zoals bedoeld door Doortje Kal onontbeerlijk zijn. Integreren na een periode van psychische instabiliteit gaat immers -soms- niet vanzelf. De waarschuwing van o.a. landelijk projectleider ‘ Beschermd wonen naar beschermd thuis’, projectleider Jan Overweg om de gemeentelijke omgeving continu te betrekken, en te ondersteunen in dit proces is gehoord!

#van geestelijke gezondheidszorg naar publieke gezondheid. Er bleek groot enthousiasme te bestaan voor het omarmen van een nieuw discours om met elkaar te werken aan gezondheid. (Waaronder zo gewoon mogelijk ondersteuning van psychische gezondheid). Het actief aanpassen van curriculum van Hogescholen, het bijscholen van professionals van ziektemanagement naar leefstijlcoaching, allemaal voorbeelden van zinnige beïnvloeding. De input van o.a. Ineke Baas, Edo Paardekoper, Bert Stavenuiter Miranda van den Broek en Esra Altmis heb ik als zeer inspirerend ervaren.

Leefstijlinterventies, voorlichting, zelfmanagement, gezinsactiviteiten e.d. Een groot deel van wat we nu (gespecialiseerde...) psychiatrische begeleiding noemen dient ergens anders en vanuit een andere professional plaats te vinden. Het stimuleren van publieke gezondheid in plaats van doorakkeren op valse medische maakbaarheidsbeloftes.

# Financieringsvraagstuk: Een andere organisatie van inkoop en financiering is noodzakelijk. Langjarige contractering vanuit visie en vertrouwen (Tim Robbe) is noodzakelijk waarbij de analyse van Philip Delespaul met betrekking tot de bekostiging van GGZ zorg (Goede GGZ, 2016) als inspiratie kan dienen.

# wonen als bestaansrecht: Tot slot de gezamenlijke constatering dat je in geleuter niet kan wonen. Er moet iets veranderen in de wijze dat we in Nederland omgaan met huisvesting. Modelgetrouw werken vanuit de uitgangspunten van Housing first zoals bepleit door o.a. Thijs Honig geeft hier richting. Voor iedereen maar vooral voor mensen die regelmatig psychische gezondheid problemen hebben is passende huisvesting een recht, een voorwaarde en dus een maatschappelijke plicht voor verschillende overheden. Daar mòet prioriteit aan worden gegeven. Ontmoetingen met Geert van der Heijden, Evert van Schoonhoven en Frits Bovenberg gaan zeker bijdragen aan meer concrete innovatie/ resultaten.

Met bijeenkomsten in Dalfsen, Nijmegen, Amsterdam en Tilburg nog voor de boeg, verslag en analysemomenten in december, moet het lukken om tot een gedragen plan te kunnen komen. Honderden steunbetuigingen online en nu al ca. 250 mensen die actief aanwezig waren bij de bijeenkomsten door het hele land en hun steun hebben uitgesproken voor samenwerking in 2020.

Of om met de woorden van Dana van der Linden te spreken: genoeg geluld, nu actie💪💪

In het najaar van 2019 en voorjaar van 2020 organiseert het netwerk ‘GGZ Vriendelijke Gemeente’ een serie dialoogtafels met betrokken partijen die met elkaar in debat willen gaan en daarmee richting willen geven aan de landelijke koers en herziening van zorgstelsel.

Op verzoek de data en locaties:

• 30 oktober (Rino Groep Utrecht 17:30 - 20:30u mede-organisator Toon Walravens)
• 6 november (Nei Skoen Helmond 15:00 - 17:30 mede-organisator Dirk den Hollander)
• 13 november (Trefkoele+ Dalfsen mede-organisator Xanter Wilhelm)
• 26 november (Nijmegen Locatie Thieme loods Leemptstraat 34 18:00 - 20:30 mede-organisator Willeke Peeters en Eline Kooi),
• 15 januari 2020 (Amsterdam, Pakhuis de Zwijger, mede organisator Harro Labrujere stichting Kringwijs) volgen spoedig meer details.
• 26 maart 2020 dialoog tijdens RACT Congres Tilburg

Ook andere mensen vanuit andere regio's in Nederland hebben aangegeven graag een soortgelijke avond in elkaar te zetten. Update spoedig.

Opstart landelijk netwerk

Herstellen van een gezondheidsprobleem (zoals psychiatrische problematiek) doe je thuis, met je familie, vrienden en je buurt. Vanuit GGZ behandeling worden o.a. via ART en FACT, IHT en MST geprobeerd om mensen bij dit proces te ondersteunen. De aansluiting met de context, met naasten, en andere actoren in het Sociaal Domein blijkt echter vaak niet gevonden.

Deze verbinding is cruciaal voor herstel van het individu en het herstel van de GGZ als geheel.

We weten wat werkt: contextuele methodische behandeling, activering, gezonde leefstijl, ervaringsdeskundigen en lotgenotencontact, flexibel wonen, tegen gaan van eenzaamheid d.m.v. presente mensen om je heen die bruggen bouwen: zorgen dat je ‘bij de kudde blijft’.

Deze bouwstenen zijn in Nederland ruimschoots aanwezig. Bovenstaande bouwstenen bevinden zich echter achter verschillende financieringsschotten die onvoldoende op elkaar aansluiten.

Het doel is helder: Alle mensen met een beperking moeten in staat gesteld worden mee te doen (ratificatie VN-verdrag) en overheid, zorginstellingen en bedrijfsleven hebben belang dat de zorg voor mensen met een psychiatrische achtergrond.

De overheid neemt via de miljoenennota de verantwoordelijkheid om het zorgstelsel na grondige analyse, de komende jaren grondig te herzien: de juiste zorg op het juiste moment, op de juiste plek. Om deze analyse van de juiste input te voorzien moeten we via samenwerking komen tot aanbevelingen. Dat doen we door gezamenlijke uitwerking van 3 pijlers: Verbinding, Verandering en Resultaat

Hiertoe moet alle kracht, kennis energie op dit moment worden verwerkt tot 1 sterk geluid!

In het najaar van 2019 en voorjaar van 2020 organiseert het netwerk ‘GGZ Vriendelijke Gemeente’ een serie dialoogtafels met betrokken partijen die met elkaar in debat willen gaan en daarmee richting willen geven aan de landelijke koers en herziening van zorgstelsel. Meer info via www.ggzvriendelijkegemeente.nl

Nederland zit midden in de transformatie van de zorg. Ook de visie op passende ondersteuning voor mensen met een psychiatrische achtergrond van professionals en bestuurders in het sociaal domein en de GGZ, is drastisch aan het veranderen. Cliënten en hun naasten zijn het eens over deze noodzakelijke transformatie. Het is tijd om het anders te gaan doen!

Stigmatisering en angst moeten plaats maken voor begrip en solidariteit. Financieel gedreven organisaties zullen naar de achtergrond moeten verdwijnen. Ervaringsdeskundigen en andere professionals die werken vanuit compassie en liefdevolle verbindingen, moeten weer ruimte krijgen om menselijke oplossingen te vinden. De menselijke maat zal weer dienen als kompas in plaats van bureaucratische beslommeringen.

Gemeenten spelen een cruciale rol in deze transformatie. Zij dienen immers, met maatschappelijke partners, voorwaarden te scheppen om mensen geborgenheid te laten ervaren in wijk, stad en dorp. Veel gemeenten staat het water echter aan de lippen en weten niet goed waar ze moeten beginnen om hun rol in deze verandering te kunnen oppakken.

De volgende veranderingen (ambulantisering van de GGZ) dienen verder vorm te krijgen:

• doordecentraliseren van regie op de ondersteuning van mensen in beschermd wonen;
• implementatie van de nieuwe Wet verplichte GGZ (vervanger BOPZ);
• transformatie van individuele begeleidingsvormen naar herstel-academies en participatie;
• creëren van werkkansen en passende herstelgerichte activiteiten;
• informatievoorziening en steunpunten (lotgenotencontact) voor cliënten én hun naasten (KOPP);
• meldpunt en ondersteuning met personen met (acuut) verward gedrag

Dit netwerk van (ervaringsdeskundige) experts zet zich in om gemeenten te ondersteunen bij deze taken.

Contact:

Jack van der Kruijs

initiatiefnemer GGZ Vriendelijke Gemeente

E: informatie@ggzvriendelijkegemeente.nl

M: 0639308354